I. SỰ CẦN THIẾT BAN HÀNH THÔNG TƯ
1. Cơ sở pháp lý
Căn cứ Nghị định số 119/2021/NĐ-CP ngày 24/12/2021 của Chính phủ quy định về trình tự, thủ tục cấp, cấp lại, thu hồi giấy phép vận tải đường bộ qua biên giới, ngày 13/12/2023, Bộ Giao thông vận tải (nay là Bộ Xây dựng) đã ban hành Thông tư số 37/2023/TT-BGTVT của Bộ trưởng Bộ Giao thông vận tải về quản lý hoạt động vận tải đường bộ qua biên giới quy định về phương tiện vận tải, lái xe, nhân viên phục vụ trên xe, danh sách cửa khẩu và tuyến đường vận tải thực hiện hoạt động vận tải đường bộ giữa Việt Nam và các nước trong khuôn khổ hiệp định đa phương ASEAN, Tiểu vùng Mê Công mở rộng, ba bên Campuchia - Lào - Việt Nam và khuôn khổ hiệp định song phương với Trung Quốc, Lào, Campuchia.
Hiện nay, Quốc hội khóa XV đã thông qua Luật Đường bộ số 35/2024/QH15 và Luật Trật tự, an toàn giao thông đường bộ số 36/2024/QH15 thay thế Luật Giao thông đường bộ năm 2008. Trên cơ sở đó, Chính phủ đã ban hành Nghị định số 158/2024/NĐ-CP ngày 18/12/2024 quy định về hoạt động vận tải đường bộ thay thế Nghị định số 119/2021/NĐ-CP ngày 24/12/2021 của Chính phủ, trong đó Chương III quy định về hoạt động vận tải đường bộ quốc tế.
Đồng thời, căn cứ Nghị quyết số 107/NQ-CP ngày 25/11/2019 của Chính phủ, Bộ trưởng Bộ Giao thông vận tải (nay là Bộ Xây dựng) đã ký Bản ghi nhớ bổ sung tuyến đường, cặp cửa khẩu vào Nghị định thư số 1 Hiệp định Tạo thuận lợi vận tải qua lại biên giới giữa các nước Tiểu vùng Mê Công mở rộng - Hiệp định GMS - CBTA ngày 23/3/2020 tại Hà Nội (sau đây gọi là Bản ghi nhớ). Tiếp theo đó, Bộ trưởng Giao thông vận tải các nước Campuchia, Lào, Myanmar và Thái Lan đã lần lượt ký Bản ghi nhớ. Tại Hội nghị lần thứ 8 Ủy ban Hỗn hợp thực hiện Hiệp định CBTA ngày 13/12/2023 tại thành phố Hải Khẩu, Trung Quốc, Thứ trưởng Bộ Giao thông vận tải Trung Quốc Lý Dương đã ký Bản ghi nhớ nêu trên, là Bên cuối cùng ký Bản ghi nhớ. Theo quy định tại Điều 4 Bản ghi nhớ, Bản ghi nhớ có hiệu lực kể từ ngày Bên cuối cùng ký kết. Trên cơ sở đề nghị của Bộ Giao thông vận tải (nay là Bộ Xây dựng) tại Tờ trình số 5966/TTr-BGTVT ngày 05/6/2024, Thủ tướng Chính phủ đã phê duyệt Kế hoạch thực hiện Bản ghi nhớ nêu trên tại Quyết định số 1052/QĐ-TTg ngày 27/9/2024. Thực hiện Kế hoạch đã được Thủ tướng Chính phủ phê duyệt, các tuyến đường, cặp cửa khẩu mới quy định tại Bản ghi nhớ cần được bổ sung vào danh mục tuyến đường ban hành kèm theo Thông tư về vận tải đường bộ qua biên giới. Căn cứ khoản 3 Điều 76 và khoản 2 Điều 79 Luật Điều ước quốc tế năm 2016 và khoản 2 Điều 18 Luật Ban hành văn bản quy phạm pháp luật năm 2025, Bộ Xây dựng cần xây dựng mới hoặc sửa đổi, bổ sung Thông tư về quản lý vận tải đường bộ qua biên giới để thực hiện Bản ghi nhớ nêu trên.
Mặt khác, Chính phủ đã ban hành Nghị quyết số 146/NQ-CP ngày 26/11/2021 về việc mở mới cửa khẩu quốc tế đường bộ Vĩnh Xương và hợp nhất với cửa khẩu quốc tế đường sông Vĩnh Xương thành cửa khẩu quốc tế đường bộ và đường sông Vĩnh Xương, tỉnh An Giang và Nghị quyết số 235/NQ-CP ngày 12/12/2024 về việc mở cửa khẩu quốc tế đường bộ/đường sông Thường Phước, tỉnh Đồng Tháp. Do vậy, hai cửa khẩu được mở mới này cũng cần được bổ sung vào danh mục cửa khẩu ban hành kèm theo Thông tư về vận tải đường bộ qua biên giới.
Bên cạnh đó, thực hiện Nghị quyết số 176/2025/QH15 của Quốc hội khóa XV về cơ cấu tổ chức của Chính phủ nhiệm kỳ Quốc hội khóa XV, ngày 25/02/2025, Chính phủ đã ban hành Nghị định số 33/2025/NĐ-CP quy định chức năng, nhiệm vụ, quyền hạn và cơ cấu tổ chức của Bộ Xây dựng thay thế Nghị định số 56/2022/NĐ-CP ngày 24/8/2022 quy định chức năng, nhiệm vụ, quyền hạn và cơ cấu tổ chức của Bộ Giao thông vận tải. Đồng thời, ở cấp địa phương, Sở Giao thông vận tải/Sở Giao thông vận tải - Xây dựng và Sở Xây dựng cũng sáp nhập thành Sở Xây dựng. Do vậy, các cụm từ “Bộ Giao thông vận tải”, “Sở Giao thông vận tải”, “Sở Giao thông vận tải - Xây dựng” nêu tại Thông tư số 37/2023/TT-BGTVT cần được sửa đổi cho phù hợp.
Tiếp đó, thực hiện Nghị quyết số 202/2025/QH15 của Quốc hội khóa XV về việc sắp xếp đơn vị hành chính cấp tỉnh, danh mục các tuyến đường vận tải được quy định tại các điều ước quốc tế về vận tải đường bộ mà Việt Nam là thành viên cần được ghi chú tên tỉnh thành mới sau sáp nhập.
Trên cơ sở pháp lý nêu trên, việc ban hành Thông tư sửa đổi, bổ sung một số điều của Thông tư số 37/2023/TT-BGTVT ngày 13 tháng 12 năm 2023 của Bộ trưởng Bộ Giao thông vận tải về quản lý hoạt động vận tải đường bộ qua biên giới là cần thiết nhằm triển khai thực hiện hiệu quả các điều ước quốc tế song phương và đa phương về vận tải đường bộ qua biên giới mà Việt Nam tham gia ký kết.
2. Cơ sở thực tiễn
Các tuyến đường, cặp cửa khẩu mới được bổ sung vào thực hiện Hiệp định GMS - CBTA và hai cửa khẩu quốc tế mới kết nối với Campuchia cần được bổ sung vào phụ lục tuyến đường, cặp cửa khẩu ban hành kèm theo Thông tư về quản lý hoạt động vận tải đường bộ qua biên giới để hướng dẫn các doanh nghiệp vận tải biết được tuyến đường, cặp cửa khẩu mới phục vụ cho hoạt động vận tải qua biên giới.
Theo quy định tại các điều ước quốc tế về vận tải đường bộ qua biên giới mà Việt Nam là thành viên, các Bên ký kết có thể đàm phán, ký kết bổ sung các cặp cửa khẩu và tuyến đường mới thực hiện hoạt động vận tải qua biên giới. Các cặp cửa khẩu và tuyến đường mới này sẽ được quy định tại Thông tư của Bộ trưởng Bộ Xây dựng nhằm hướng dẫn các doanh nghiệp vận tải trong việc triển khai thực hiện hoạt động vận tải qua biên giới. Tuy nhiên, việc xây dựng Thông tư cần đảm bảo thời gian thực hiện các thủ tục theo quy định nên đã tạo độ trễ trong việc triển khai thực hiện vận tải qua biên giới tại các cặp cửa khẩu, tuyến đường mới được bổ sung tại các điều ước quốc tế như thời gian vừa qua. Do vậy, việc quy định phương tiện vận tải đã được cấp Giấy phép liên vận, Giấy phép vận tải được phép hoạt động qua lại biên giới tại các cặp cửa khẩu và tuyến đường mới bổ sung là cần thiết nhằm đảm bảo việc triển khai thực hiện ngay hoạt động vận tải qua các cặp cửa khẩu và tuyến đường mới bổ sung theo đúng quy định của các điều ước quốc tế và tạo điều kiện thuận lợi cho doanh nghiệp vận tải, thúc đẩy hoạt động giao lưu kinh tế và nhân dân. Các cửa khẩu và tuyến đường bổ sung sau ngày ban hành Thông tư sẽ tiếp tục được tổng hợp và đưa vào Thông tư trong quá trình sửa đổi, bổ sung hoặc ban hành Thông tư thay thế theo kế hoạch ban hành văn bản quy phạm pháp luật của Bộ Xây dựng.
II. MỤC ĐÍCH BAN HÀNH, QUAN ĐIỂM XÂY DỰNG DỰ THẢO THÔNG TƯ
1. Mục đích ban hành
Thông tư sửa đổi, bổ sung một số điều của Thông tư số 37/2023/TT-BGTVT ngày 13 tháng 12 năm 2023 của Bộ trưởng Bộ Giao thông vận tải về quản lý hoạt động vận tải đường bộ qua biên giới được xây dựng nhằm sửa đổi tên gọi các cơ quan và làm rõ tên các địa phương sau sáp nhập; bổ sung các tuyến đường và cặp cửa khẩu mới đã được bổ sung vào thực hiện các điều ước quốc tế về vận tải đường bộ qua biên giới mà Việt Nam là thành viên; quy định thuận lợi hơn đối với việc thực hiện hoạt động vận tải đường bộ qua biên giới trên các tuyến đường và cặp cửa khẩu được bổ sung mới; tạo sự thống nhất, đồng bộ với các văn bản quy phạm pháp luật khác có liên quan.
2. Quan điểm xây dựng dự thảo
Dự thảo Thông tư được xây dựng đảm bảo phù hợp với các điều ước quốc tế về vận tải đường bộ qua biên giới mà Việt Nam là thành viên, các quy định pháp luật có liên quan, tạo thuận lợi cho cơ quan quản lý nhà nước và doanh nghiệp vận tải trong việc triển khai, quản lý hoạt động vận tải đường bộ qua biên giới.
III. BỐ CỤC VÀ NỘI DUNG CƠ BẢN CỦA DỰ THẢO THÔNG TƯ
1. Phạm vi điều chỉnh, đối tượng áp dụng
- Phạm vi điều chỉnh: Thông tư này quy định điều chỉnh một số điều của Thông tư số 37/2023/TT-BGTVT ngày 13 tháng 12 năm 2023 của Bộ trưởng Bộ Giao thông vận tải về quản lý hoạt động vận tải đường bộ qua biên giới về các tuyến đường, cặp cửa khẩu mới bổ sung và hoạt động vận tải qua các tuyến đường và cửa khẩu mới thực hiện hoạt động vận tải đường bộ giữa Việt Nam và các nước trong khuôn khổ hiệp định đa phương ASEAN, Tiểu vùng Mê Công mở rộng và Campuchia - Lào - Việt Nam, khuôn khổ hiệp định song phương với Trung Quốc, Lào, Campuchia; điều chỉnh tên gọi các cơ quan và địa phương sau sáp nhập.
- Đối tượng áp dụng: Thông tư này áp dụng đối với các cơ quan, tổ chức và cá nhân có liên quan đến hoạt động vận tải bằng đường bộ qua biên giới giữa Việt Nam và các nước trong khuôn khổ hiệp định đa phương ASEAN, Tiểu vùng Mê Công mở rộng và Campuchia - Lào - Việt Nam, khuôn khổ hiệp định song phương với Trung Quốc, Lào, Campuchia.
2. Bố cục của dự thảo Thông tư
Dự thảo Thông tư gồm 04 Điều:
- Điều 1 quy định Sửa đổi, bổ sung một số điều của Thông tư số 37/2023/TT-BGTVT ngày 13 tháng 12 năm 2023 của Bộ trưởng Bộ Giao thông vận tải về quản lý hoạt động vận tải đường bộ qua biên giới.
- Điều 2 quy định Bổ sung, thay thế, bãi bỏ một số từ, cụm từ, điểm, khoản, điều của của Thông tư số 37/2023/TT-BGTVT ngày 13 tháng 12 năm 2023 của Bộ trưởng Bộ Giao thông vận tải về quản lý hoạt động vận tải đường bộ qua biên giới.
- Điều 3 quy định trách nhiệm tổ chức thực hiện.
- Điều 4 quy định điều khoản thi hành.
3. Nội dung cơ bản
Dự thảo Thông tư quy định các nội dung sau:
- Quy định khi các Bên ký kết bổ sung các cặp cửa khẩu và tuyến đường vận tải mới thực hiện các điều ước quốc tế song phương và đa phương thuộc phạm vi điều chỉnh của Thông tư số 37/2023/TT-BGTVT ngày 13/12/2023, phương tiện vận tải đã được cấp Giấy phép liên vận, Giấy phép vận tải được phép hoạt động qua lại biên giới tại các cặp cửa khẩu và tuyến đường mới bổ sung nhằm đảm bảo việc triển khai thực hiện ngay hoạt động vận tải qua các cặp cửa khẩu và tuyến đường bổ sung theo đúng quy định của các điều ước quốc tế và tạo điều kiện thuận lợi cho doanh nghiệp vận tải, thúc đẩy hoạt động giao lưu kinh tế và nhân dân giữa Việt Nam với các nước trong khu vực.
- Thay thế cụm từ “Bộ Giao thông vận tải” thành “Bộ Xây dựng”, “Sở Giao thông vận tải” và “Sở Giao thông vận tải - Xây dựng” thành “Sở Xây dựng”.
- Bổ sung các cặp cửa khẩu, tuyến đường vận tải thực hiện Hiệp định GMS-CBTA và bổ sung các cặp cửa khẩu thực hiện Hiệp định vận tải đường bộ Việt Nam – Campuchia.
- Bổ sung chú thích về tên địa phương mới sau sáp nhập tại phụ lục các tuyến đường vận tải nhằm thuận tiện cho việc tra cứu. Theo đó, các tuyến đường được quy định tuân thủ đúng các điều ước quốc tế về vận tải đường bộ mà Việt Nam là thành viên và bổ sung tên địa danh mới trong ngoặc đơn phía sau địa danh cũ. Như vậy, phương tiện vẫn chỉ được phép hoạt động vận tải theo đúng tuyến đường quy định tại các điều ước quốc tế với phạm vi các địa phương như trước sáp nhập. Trong quá trình đàm phán sửa đổi các điều ước quốc tế về tạo điều kiện thuận lợi cho hoạt động vận tải đường bộ quốc tế thời gian tới, Bộ Xây dựng sẽ phối hợp các bộ, ngành, địa phương nghiên cứu việc điều chỉnh phụ lục tuyến đường theo địa danh mới.
Đến nay, Thông tư đã được xây dựng theo đúng quy trình quy định tại Luật Ban hành văn bản quy phạm pháp luật năm 2025.
Trên đây là nội dung cơ bản về dự thảo Thông tư sửa đổi, bổ sung một số điều của Thông tư số 37/2023/TT-BGTVT ngày 13 tháng 12 năm 2023 của Bộ trưởng Bộ Giao thông vận tải về quản lý hoạt động vận tải đường bộ qua biên giới.